Наврасӣ яке аз беҳтарин давраҳои ҳаёти инсон ба шумор меравад, ки фосилаи байни кӯдакӣ ва калонсолиро дарбар мегирад. Он барои ҳар шахс давраи авҷи саломатӣ ва қувва маҳсуб меёбад. Аммо, агар дар ин давра наврас беназорат бимонад, метавонад ба ҳар гуна рафтору амалҳое, ки ба саломатӣ ва фикру андешаи ӯ таъсири манфӣ мерасонанд, даст бизанад.
Аз ин ҷост, ки бисёре аз пажӯҳишгарон давраи наврасиро ҳамчун марҳилаи рушди инсон муайян кардаанд, ки дар он шахс бештар ба мушкилоти солимии равонӣ, аз ҷумла депрессия, изтироб, ихтилоли ғизохӯрӣ ва рафтори худкушӣ мувоҷеҳ мешавад.
- Дар саросари ҷаҳон, ҳар ҳафтум нафар (14%) наврасони аз 10 то 19 солаи дорои мушкилоти солимии равонӣ мебошанд, вале дар аксари мавридҳо ин ҳолатҳо ташхис ва табобат карда намешаванд.
- Тақрибан 320 миллион нафар дар саросари ҷаҳон аз ихтилоли равонӣ азият мекашанд.
Ҳамаи ин омилҳо бори дигар аз он гувоҳӣ медиҳанд, ки давраи наврасӣ муҳимтарин давраи ташаккули одатҳои иҷтимоӣ ва эмотсионалии барои некӯаҳволӣ равонӣ ба шумор меравад. Аз ҷумла қабули реҷаи хоби солим; машқҳои ҷисмонии мунтазам, рушди малакаҳои мубориза бурдан ба душвориҳо, ҳалли мушкилот ва малакаҳои муоширати байнишахсӣ, омӯхтан ва идора кардани эҳсоси шахсӣ барои ин қишри ҷоме басо зарур ва ҳатмӣ мебошанд. Муҳити муҳофизатӣ ва дастгирӣ дар оила, мактаб ва умуман дар ҷомеа барои рушди устувории эмотсионалӣ дар наврасон муҳим аст. Он ба некӯаҳволии равонии ноболиғон таъсири мустақим мерасонад, зеро он қобилияти онҳоро дар идоракунии эмотсияҳо тавассути баланд бардоштани худбаҳодиҳӣ ва қабули дастгирии иҷтимоӣ беҳтар мекунад.
Тақрибан 40% аҳолии Тоҷикистонро наврасону ҷавонон ташкил медиҳанд. Вазорати тандурустӣ ва ҳифзи иҷтимоии аҳолӣ барои қонеъ гардонидани талаботи онҳо ба хизматрасонии равонӣ ва психологӣ боз як қадами муҳимеро андешидааст, ки айни замон ба наврасон бештар писанд аст рақамисозӣ!
Табассум як ҳалли бисёрканалӣ ва рақамии тағйир додани рафтор аст, ки ҳадафи он боз ҳам дастгирии устувории ҳолати руҳии наврасон ва ҷавонони Тоҷикистон мебошад. Тавре аз номаш бармеояд, пас аз баҳсу мусоҳибаҳои пуршиддат бо гурӯҳҳои ҷавонон, Табассум ҳамчун платформа таҳия шудааст, ки паёмҳо ва иттилооти мусбӣ паҳн мекунад, ки дар чеҳраи Шумо табассум ба вуҷуд меояд. Маълумотро дӯсти шумо Азиз, ки ҳамеша омодааст бо табассум бароятон кумак кунад, омода кардааст. Ин ташаббус ҳамчун як кӯшиши муштарак байни ҷонибҳои манфиатдор, ҳадафҳои зеринро дорад:
- Паҳн кардани маълумот барои баланд бардоштани огоҳӣ ва инъикоси мушкилотҳое, ки ба устувории руҳии ҷавонони тоҷик, волидон ва омӯзгорони онҳо таъсир мерасонад.
- Тавсеа ва таҳкими имкониятҳои системаи дастгирии иҷтимои барои наврасон ва ҷавонон.
- Истифодаи воситаҳои рақамӣ барои паҳн кардани иттилоот ва пайвастшавӣ ба хизматҳои машваратӣ.
- Тайёр ва тараққӣ кардани асос барои тавсеаи минбаъдаи платформа барои фарогирии мавзӯъҳои дахлдор ба ҳифзи саломатии наврасон.
Дар ин сафар ба мо ҳамроҳ шавед, то ҷомеаи қавӣ ва устувор эҷод кунем!
Адабиёти истифодашуда:
- Наврасӣ марҳилаи гузариш аст, ки фосилаи байни кӯдакӣ ва калонсолро дар бар мегирад; дар ин вақт ҳолатҳои чисмонӣ, эмотсионалӣ, равонӣ ва чамъиятии одам босуръат инкишоф меёбанд. Одатан ин давра аз синни 11-13-солагӣ бо пайдо шудани аломатҳои дуюмдараҷаи ҷинсӣ оғоз шуда, дар синни 18-20-солагӣ бо ба итмом расидани балоғат ба охир мерасад. Бисёре аз пажӯҳишгарон давраи наврасиро ҳамчун марҳалаи шаддатноктарини рушд муайян кардаанд.
https://ijip.in/*.pdf - Давраи наврасӣ давраи асосии ташаккули одатҳои иҷтимоӣ ва эмотсионалӣ мебошад, ки барои некӯаҳволии равонӣ муҳиманд. Қабули реҷаи хоби солим; машқҳои ҷисмонии мунтазам; рушди малакаҳои мубориза бурдани бо душвориҳо, ҳалли мушкилот ва малакаҳои муоширати байнишахсӣ; омӯхтани идора кардани эмотсияҳо ба онҳо дохил мешаванд. Муҳити муҳофизатӣ ва дастгирӣ дар оила, мактаб ва умуман дар ҷомеа баробар муҳим аст.
https://www.who.int/ - Дар саросари ҷаҳон, ҳар ҳафтум нафар (14%) наврасони аз 10 то 19 сола дорои мушкилоти солимии равонӣ мебошанд, вале дар аксари мавридҳо ин ҳолатҳо ташхис ва табобат карда намешаванд. Наврасони гирифтори ихтилоли равонӣ махсусан ба ҷудокунии иҷтимоӣ, дискриминатсия, стигматизатсия (ки ба омодагии онҳо барои ҷустуҷӯи кумак таъсир мерасонад), мушкилоти омӯзиш, рафтори хатарнок, саломатии бади ҷисмонӣ ва вайронкунии ҳуқуқи инсон осебпазиранд.
https://www.who.int/ - Тақрибан 320 миллион нафар дар саросари ҷаҳон аз ихтилоли равонӣ азият мекашанд. (Пайванд: Designing and Using Digital Mental Health Interventions for Older Adults: Being Aware of Digital Inequality)
- Устуворӣ асосӣ муҳими ва мусбати солимии равонии ноболиғон мебошад. Устуворӣ на танҳо ба некӯаҳволии равонии ноболиғон таъсири мустақим мерасонад, балки бавосита тавассути истифодаи ду стратегияи мубориза: ҷустуҷӯи дастгирӣ аз дигарон ва мубориза бо ёрии эмотсияҳо. Дараҷаи устуворӣ ҳар қадар қавӣ бошад, қаноатмандӣ аз зиндагӣ ҳамон қадар зиёд мешавад. Натиҷаҳо инчунин нишон доданд, ки сатҳи баланди устуворӣ метавонад ҳамчун буфер бар зидди хатари депрессия дар наврасон амал кунад.
https://hqlo.biomedcentral.com/ - Наврасӣ яке аз беҳтарин давраҳои ҳаётаст. Ин давраи авҷи саломатӣ ва қувват аст. Аммо ин ҳам замоне аст, ки ҷавонон бештар ба рафторҳое гирифтор мешаванд, ки ба саломатӣ ва некӯаҳволии онҳо хатар доранд.Он ҳамчунин замоне аст, ки ҷавононбештар ба мушкилоти солимии равонӣ, аз ҷумла депрессия (афсурдагӣ), рафтори худкушӣ,ихтилоли ғизохӯрӣистеъмоли маводи мухаддир ва дигар рафторҳои одаткунанда осебпазир мешаванд. Рушди бомуваффақият ё нобарори наврасон аз хатарҳо ва муҳофизатҳое, ки ба онҳо дучор мешаванд, вобаста аст. Ҳатар ва муҳофизатмутақобилан ба механизмҳои устуворӣ ё осебпазирӣ таъсир мерасонанд. Аз ин рӯ, бояд ба тадқиқот оид ба омилҳои мусбате, ки ба рушди устувории наврасон мусоидат мекунанд, дастгирӣ карда шавад.
https://link.springer.com/ - Дар соли 2018 аҳолии Тоҷикистон нӯҳ миллион нафар буд. Дар давлат аҳолии ҷавони сермиллат зиндаги мекунад: кариб 40% онро наврасону ҷавонон, 68% одамони то 30-сола ташкил медиҳанд. Солимии равонӣ ва хазматрасониҳои психологию иҷтимоӣ дар кишвар маҳдуд ва нокифоя инкишоф ёфтааст. Зарурати хизматрасониҳои равоншиносӣ дар Тоҷикистон дар натиҷаи як тадқиқот оид ба паҳншавӣ ва сатҳи худкушӣ дар вилояти Суғд, ки бо мусоидати ЮНИСЕФ дар соли 2012 анҷом шуда буд, таъкид шудааст.
https://www.unicef.org/.
